02.03.2017
Działalność adwokacka stanowi jedną z głównych cech określających poziom ochrony praw człowieka i jest jednym z komponentów na drodze gwarancji rozwoju praworządności w każdym demokratycznym państwie prawa. Świadczenie takiej wykwalifikowanej pomocy prawnej nie jest jednak możliwe bez zapewnienia należytej kontroli nad działalnością zawodową adwokata. Taką kontrolę zapewniają przede wszystkim normy instytucji odpowiedzialności dyscyplinarnej, która została powołana w celu zapewnienia przestrzegania należytych standardów jakości usług świadczonych przez adwokata.
Kwestia odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokatów stanowi jeden z najbardziej aktualnych problemów, jakie stoją przed społecznością adwokacką na Ukrainie. Jest to uwarunkowane przede wszystkim faktem, że naruszenia, jakich dopuszczają się adwokaci, wpływają negatywnie nie tylko na reputację zawodową i godność konkretnego adwokata, lecz również podważają autorytet adwokatury Ukrainy, jako instytucji społeczeństwa obywatelskiego w ogóle.
Przesłanką do pojawienia się odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokata stało się powstanie szczególnych norm etyki adwokackiej, wywodzących się z tradycji działalności adwokatury w ogóle. W późniejszym czasie, normy etyki adwokackiej utrwaliły się w treści różnych aktów normatywno-prawnych oraz stały się podstawą do pociągania adwokata do odpowiedzialności dyscyplinarnej. Obecnie tego typu aktami normatywno-prawnymi na Ukrainie są: Ustawa Ukrainy „O adwokaturze i działalności adwokackiej” z dnia 05.07.2012 roku i Zasady Etyki Adwokackiej, zatwierdzone przez Zjazd Założycielski Adwokatów Ukrainy dnia 17.11.2012 roku.
Dla efektywności działań tej instytucji ważnym jest gwarantowane treścią art. 36 Ustawy Ukrainy „O adwokaturze i działalności adwokackiej” prawo każdemu, komu znane są fakty dotyczące zachowania adwokata, mogące stanowić podstawę pociągnięcia go do odpowiedzialności dyscyplinarnej, do bezpośredniego zwrócenia się ze skargą do Komisji Kwalifikacyjno-Dyscyplinarnej Adwokatury.
Podstawę do pociągnięcia ukraińskiego adwokata do odpowiedzialności dyscyplinarnej, stanowi dopuszczenie się przez niego wykroczenia dyscyplinarnego.
Wykroczenia dyscyplinarne adwokata na Ukrainie mogą być następujące:
- naruszenie wymagań niezależności;
- złamanie przysięgi adwokata Ukrainy;
- naruszenie zasad etyki adwokackiej;
- ujawnienie tajemnicy adwokackiej lub wykonanie czynności, które doprowadziły do jej ujawnienia;
- niewypełnienie lub nienależyte wypełnienie swoich obowiązków zawodowych;
- niewykonanie postanowień organów samorządu adwokackiego;
- naruszenie innych obowiązków adwokata, przewidzianych przepisami prawa.
Zgodnie z prawem ukraińskim, podstawy do pociągnięcia adwokata do odpowiedzialności dyscyplinarnej nie może stanowić wydanie przez sąd lub inny organ orzeczenia niekorzystnego dla jego klienta, uchylenie bądź zmiana orzeczenia sądu lub innego organu, wydanego w sprawie, w której adwokat występował jako obrońca, pełnomocnik lub świadczył inny rodzaj pomocy prawnej, jeśli nie popełniono przy tym wykroczenia dyscyplinarnego.
W związku z popełnieniem wykroczenia dyscyplinarnego wobec adwokata na Ukrainie można zastosować jeden z następujących środków dyscyplinarnych:
- ostrzeżenie;
- zawieszenie go w prawie do wykonywania zawodu adwokata na okres od jednego miesiąca do jednego roku;
- wobec adwokatów Ukrainy – pozbawienie prawa do wykonywania zawodu adwokata, którego następstwem jest wykluczenie z Jedynego Rejestru Adwokatów Ukrainy, a wobec adwokatów innych państw – wykluczenie z Jedynego Rejestru Adwokatów Ukrainy.
Zgodnie z prawem ukraińskim, adwokat może być pociągnięty do odpowiedzialności dyscyplinarnej w terminie jednego roku od dnia popełnienia wykroczenia dyscyplinarnego.
Postępowanie dyscyplinarne w stosunku do adwokata toczy się przed Komisją Kwalifikacyjno-Dyscyplinarną Adwokatury właściwą dla miejsca działalności adwokata, wskazaną w Jedynym Rejestrze Adwokatów Ukrainy.
Niedopuszczalne jest nadużywanie prawa do zwracania się do Komisji Kwalifikacyjno-Dyscyplinarnej Adwokatury, w tym wszczynanie sprawy dotyczącej odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokata bez wystarczających podstaw, wykorzystywanie wskazanego prawa jako środka nacisku na adwokata, w związku z prowadzeniem przez niego działalności adwokackiej. Sprawa dyscyplinarna wobec adwokata na Ukrainie nie może być wszczęta na wniosek (skargę), w którym nie zawarto informacji dotyczących występowania cech wykroczenia dyscyplinarnego adwokata, a także na anonimowy wniosek (skargę).
Postępowanie dyscyplinarne na Ukrainie składa się z następujących etapów:
1) przeprowadzenie weryfikacji informacji dotyczących wykroczenia dyscyplinarnego popełnionego przez adwokata;
2) wszczęcie procesu dyscyplinarnego;
3) rozpatrzenie sprawy dyscyplinarnej;
4) podjęcie decyzji dotyczącej sprawy dyscyplinarnej.
Adwokat lub osoba, która wszczęła sprawę, dotyczącą odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokata, ma prawo do złożenia skargi na postanowienie dotyczące sprawy dyscyplinarnej w terminie trzydziestu dni od dnia jego przyjęcia, do Wyższej Komisji Kwalifikacyjno-Dyscyplinarnej Adwokatury lub do sądu. Złożenie skargi na orzeczenie nie powoduje wstrzymania jej obowiązywania.
Wyższa Komisja Kwalifikacyjno-Dyscyplinarna Adwokatury na podstawie wyników rozpatrywania skargi złożonej na decyzję, działanie lub zaniechanie Komisji Kwalifikacyjno-Dyscyplinarnej Adwokatury ma prawo:
1) nie uznać skargi, a postanowienie Komisji Kwalifikacyjno-Dyscyplinarnej Adwokatury pozostawić bez zmian;
2) zmienić orzeczenie Komisji Kwalifikacyjno-Dyscyplinarnej Adwokatury;
3) anulować orzeczenie Komisji Kwalifikacyjno-Dyscyplinarnej Adwokatury i wydać nowe orzeczenie;
4) skierować sprawę do nowego rozpatrzenia do właściwej Komisji Kwalifikacyjno-Dyscyplinarnej Adwokatury i zobowiązać Komisję Kwalifikacyjno-Dyscyplinarną Adwokatury do wydania nowego postanowienia.
Na orzeczenie Wyższej Komisji Kwalifikacyjno-Dyscyplinarnej Adwokatury przysługuje skarga do sądu w terminie trzydziestu dni od dnia jej przyjęcia.
